1387/06/15

تعاريف، شاخص‌ها و معيارهاي مكانيزاسيون كشاورزي تعريف مكانيزاسيون هر چند تعاريف مختلفي از مكانيزاسيون در منابع موجود است، اما وجه مشترك همه اين تعاريف عبارتست از؛ كاربرد ماشين در چرخه توليد محصولات كشاورزي بمنظور افزايش سرعت كار، كاهش هزينه‎هاي كارگري، تقليل سختي كار، اقتصادي نمودن توليد و افزايش بهره‌وري درجه مكانيزاسيون عبارتست از مقدار عمليات مكانيزه انجام شده به كل عمليات مكانيزه موردنياز و يا به عبارت ديگر، نسبت سطحي كه در آن عمليات مكانيزه موردنياز انجام شده به كل سطح مي‌باشد و برحسب درصد و به تفكيك نوع عمليات و نوع محصول بيان مي‌گردد. سطح (ضريب) مكانيزاسيون عبارتست از نسبت مجموع كل توان كششي موجود در كشور به مجموع كل سطح زمين‌هاي كشاورزي كشور (البته بايد شرايط جانبي يكسان و ثابتي را براي محاسبه اين فاكتور در نظر گرفت) و واحد آن اسب بخار بر هكتار مي‌باشد. ظرفيت مكانيزاسيون عبارتست از مقدار انرژي مكانيكي مصرف شده در واحد سطح زمين‌هاي كشاورزي و واحد آن واحدانرژي بر واحد سطح بوده كه معمولاً بصورت اسب بخار ساعت برهكتار بيان مي‌شود. تقويم عمليات ماشيني و روزهاي مناسب كاري با ماشين تعيين مناسب‌ترين زمان براي انجام مراحل مختلف عمليات زراعي و باغي توسط ماشين كه برگرفته از تقويم زراعي و باغي مي باشد و مجموع روزهايي است كه ماشين بدون موانع اقليمي قادر به انجام عمليات كشاورزي مي‌باشد پيك كاري در مكانيزاسيون كشاورزي محدوده زماني كه حداكثر عمليات ماشيني در آن انجام مي‌گيرد. سطوح مکانيزاسيون کشاورزي بطوركلي مكانيزاسيون، ورود فن آوري به بخش كشاورزي مي‎باشد و تا كنون سه سطح را پشت سر گذارده است، اين سطوح ارتباط مستقيم با مصرف انرژي داشته و نياز به مصرف انرژي بيشتر، سطوح جديدتري را ايجاد نموده است، سطوح فن آوري ابزار دستي در اين مرحله از قدرت انساني و انرژي ماهيچه‏اي انسان بعنوان نيروي موردنياز كشاورزي استفاده شده كه با قرار گرفتن انگشت شست دست در مقابل ديگر انگشتان قدرت ابزارگيري فراهم گرديده و انسان فعال و جستجوگر به كمك دست و ابزار ساخته شده از سنگ، چوب و سپس آهن، توانايي كار بهتر را فراهم نموده و توانسته از انرژي ماهيچه‎‏اي خود بهره‏برداري بيشتري نمايد. داس ابزار ساخته شده در اين مرحله بوده و هنوز هم در بسياري از مزارع و باغات كشورهاي جهان‏ از جمله ايران در كنار مدرنترين ابزار، كاربري دارد. سطح فن آوري دامي چون انرژي ابزار دستي و ماهيچه‏اي نتوانست جوابگوي نيازهاي بشري باشد، انسان خلاق و جستجوگر به سراغ موجودات قوي تر از خود رفته و نتيجتاً انرژي دامي را بكار گرفت و از اسب، قاطر، الاغ و گاو انرژي فراوان‏تري فراهم نمود تا بتواند غذاي بيشتري تهيه نمايد و حتي با اتصال حيوانات به يكديگر توانست انرژي حاصله را چند برابر نمايد و به اين ترتيب به كمك دست، ابزار و دام تحول جديدي در مرحله شخم و شيار مزارع فراهم شد كه گاوآهن دامي حاصل ابزار سازي اين مرحله از سطوح فن‎آوري مي‎باشد. سطح فن آوري مکانيکي انسان متفكر و خلاق به نيرويي فراتر از انرژي انسان و دام نيازمند بود تا بتواند توليد محصولات را چند برابر نموده و بعنوان يك كالا روانه بازارِ مبادله سازد. پس از اختراع موتور و ماشين و اتصال ابزار متنوع به آنها، انرژي مكانيكي جاي والاتري در سطوح تأمين انرژي بدست آورد و اين چرخه تا امروز همچنان ادامه دارد و بسوي خودكار شدن ماشينهاي كشاورزي پيش مي‎رود.