ساز اصلي در موسيقي ترکمني،تامديره يا تنبوره و يا همان دوتار است. همچنين نواختن کمانچه و ني نيز در بين ترکمنان رواج دارد و در دهه? اخير برخي، به اجراي نغمات اين موسيقي با سازهاي الکترونيک روي آورده‌اند.

موسيقي ترکمني به شكلي از موسيقي اطلاق مي‌شود كه در بين اقوام تركمن ايران، تركمنستان و افغانستان رواج دارد.

مقامهاي موسيقي ترکمني در چهار دستگاه ارائه مي‌شوند: تشنيد، قرق‌لر، مخمّس و نوايي.

تشنيد

تشنيد احتمالاً همان مفهوم تجنيس است که به صورت تشنيد تغيير يافته‌است. مقام تجنيس در مناطق شرقي خراسان متداول است.

 قرق‌لر

قرق‌لر از دو کلمه? قرق و لر ترکيب يافته‌است. قرق به معناي پاره شده يا بريده است و لر نشانه جمع در زبان ترکمني (و ترکي) است. مفهوم قرق به چگونگي ارائه دستگاه مربوط است؛ زيرا در اجراي اين دستگاه نوازنده پس از پرده پنجم به پرده چهارم و سپس به پرده اول دوتار عبور مي‌کند. حذف پرده‌هاي دوم و سوم به مفهوم پاره کردن يا بريدن توالي اصوات يا مُد دستگاه قرق‌لر است. اين شيوه اجراي دستگاه قرق‌لر بيش از سي سال است که شکل گرفته‌است. عقيده بر اين است که اين شيوه اجرا – که به علت دشواري نواختن دستگاه قرق‌لر شکل گرفته – به نحوه نواختن تامدئرا خدشه وارد کرده‌است و در اصل، ضعف نوازندگي محسوب شده، سهولت اجرا را ايجاب مي‌کند. قرق در زبان ترکمني (قرخ در زبان ترکي) به معني چهل نيز هست. دستگاه قرق‌لر بعد از دستگاه نوايي تکامل يافته و مشتمل بر ترکيب چهل مقام نوايي است. معمولاً مقامهايي که در اين دستگاه نواخته مي‌شوند، لحني محزون دارند.

مخمّس

مخمّس نيز عنوان يکي از مقامهاي رايج در موسيقي خراسان است و عبارت از بند شعري است که از پنج مصراع تشکيل مي‌شود (مشابه بش‌بند يا بيش در موسيقي ترکي نواحي غرب ايران). در رساله‌ها و نسخ خطي فارسي موسيقي، مخمس يکي از اصول يا ادوار ايقاعي معرفي شده‌است. از جمله ادوار موسيقي عربي در اين زمينه عبارتند از: مخمس عربي، مخمس مصري، مخمس ترکي و نصف‌مخمس ترکي است.

 نوايي