نام ترکمن از قرن پنجم هجري (يازدهم ميلادي) نخست به شکل جمع فارسي «ترکمانان» توسط نويسندگان ايراني مانند گرديزي و ابوالفضل بيهقي استعمال شده و به همان معني که اغوز در ترکي و غز در عربي و فارسي به کار رفته است.

غزان نخست در مغولستان داخلي (در شمال چين و جنوب جمهوري مغولستان) واقع است (ترکستان) سکونت داشتند و در کتيبه‌هاي اورخون متعلق به قرن هشتم ميلادي، ذکر ايشان در مغولستان رفته است. اغزان مزبور را ترک محسوب داشته‌اند نه ترکمان. ترکمانان، را فقط در جانب مغرب ياد کرده‌اند. نخست با تلفظ «تو کو مونگ در دانشنامه? چيني سده? هشتم ميلادي (تونگ تين فصل ???). به قول تونگ تين، واژه? توکومنگ نام ديگري است که به کشور سوک تاک يعني کشور آلانان اطلاق شده و اينان در آغاز تاريخ ميلادي در مشرق تا مسير سفلاي سيردريا مستقر بودند و آنجا در قرن چهارم ه‍ . ق. (دهم ميلادي) مقر اصلي اغزان بود. در کتب جغرافيايي عرب، ترکمان (الترکمان يا الترکمانيون) فقط توسط مقدسي در شرح چند شهر واقع در شمال و شمال غربي «اربيجاب» يا «سيرام» -که موقعيت آن درست معلوم نيست- آمده در باب اصل واژه? ترکمان در قرن پنجم به درستي معلوم نيست که آن را از ترکيب فارسي «ترک مانند» گرفته ‌باشند.

ترکمن‌ها از جمله ملل تأثيرگذار در تاريخ هستند. دولتهاي بزرگ ترکمن که در ايران دوره? اسلامي حکومت کرده‌اند:

سلجوقيان (??? ه‍. ق. – اواخر قرن ششم)

قره قويونلو (??? – ??? ه‍ . ق.)

اق قويونلو (??? – ??? ه‍ . ق.)

افشاريه

قاجاريه.