1389/03/24

گلپر گياهى گلدار، علفى و چندساله از تيره چتريان است. اين گياه، بومى ايران است و در ناحيه‌هاى نمناك كوهستانى ايران و مناطق پيرامونى مى‌رويد.

گل‌هاى آن سفيد مجتمع به صورت چتر در انتهاى ساقه‌هاى گل‌دهنده در قسمت بالاى گياه ظاهر مى‌شود. ميوه آن تخم مرغي، كمى ضخيم و معطر به رنگ سبز تيره به طول ?/? تا سانتى‌متر است.

همه گونه‌هاى سرده گلپران معطر هستند و برخى گونه‌ها در آشپزى ايرانى به عنوان ادويه كاربرد دارند.

گونه‌هاى ديگرى از گلپر (مثل گونه كانديكانز) در صنعت داروسازى كاربرد دارد.

برگ‌هاى آن با چاك‌هاى عميق به شكل پنجه غاز شبيه برگ آنژليكا، به طورى كه اين چاك‌ها برگ را به چند نيمه برگ تقسيم مى‌كند و هر نيمه برگ نوك‌تيز و دندانه دار است.


اين گياه داراي مواد معطر مخصوص، مرکب از صمغهاي مختلف است. جوانه ها، ساقه ها و غنچه هاي نورسته آن بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد. دانه هاي خشک اين گياه که بسيار معطر است همراه با اغذيه و به عنوان ادويه مصرف عمومي و همگاني دارد.

برگها و ساقه هاي گلپر در زمستان از بين مي رود ولي ريشه هاي ضخيم آن باقي مانده و در بهار سال بعد ساقه هاي بلند ديگري از آنها رشد مي کند و بالا مي رود.

ساقه گلپر توخالي و ضخيم بوده و ارتفاع آن گاهي از قد انسان هم بلندتر است، برگ آن شبيه برگ کلم، ولي بزرگتر و گل آن چتري و سفيد رنگ است که ثمرش (ميوه اش) پس از رسيدن، سفيد و مدور و پهن و شبيه به سکه پول بوده و بسيار خوشبو است.

ساقه و برگ گلپر که گلپر ترشي ناميده مي شود، داراي همان خواص است و خوردن آن با خوراک و يا افزودنش به ترشي ها بسيار مفيد بوده و از فساد و خراب شدن ترشي نيز جلوگيري مي کند. طبيعت گلپر گرم بوده و آن را با اسامي (کاشم) و Heracleum.persicum نيز مي شناسند.

گياه گلپر گياهي معطر است واز قديم آن را براي خوش بو کردن غذا به کار مي برند.

مصرف همزمان آن با ماست  توصيه مي شود. طبق تحقيقاتي که توسط اينجانب و دوستان در مورد اين گياه انجام گرفته  گلپر خاصيت ضد ميکروبي هم داره و کشنده باکتري هاست .

فارسى گلپر «انگدان» است ولى عده‏اى آن را «انجدان» ناميده‏اند.


گلپر دو نوع است، يكى خوشبو كه به آن گلپر و كولاپر مي‏گويند.

نوع دوم انجدان بد بو است كه به آن گياه انغوزه، گياه انگژد، گياه انگشت گنده، گياه حلتيت منتن و گياه حلتيت سياه مي‏گويند.

نوع خوشبوى آن در همه كوهستان‌هاى ايران خصوصا دامنه البرز و قسمت‌هاى شمالى شميران، گچسر، رودبار قصران، جاده شمشك و مغرب ايران به عمل مي‏آيد و نوع بد بوى آن در جنوب شرقى ايران، استان فارس و كوه‏هاى خراساس به طور خودرو به عمل آمده كه از صمغ آن كه انغوزه و انگژد خوانده مي‏شود، جهت صادرات استفاده مي‏كنند، ولى به صمغ نوع خوشبوى گلپر كه مفيدتر است، در حال حاضر توجهى نمي‏شود.

بهترين نوع آن در نقاط كوهستانى ايران به عمل مي‏آيد و انواع ديگر از گلپر در بعضى از كشورهاى آسيايى و آفريقايى ديده مي‏شود و يك نوع سوم به نام انجدان رومى است كه خواص زيادى داشته و در ايران ديده نشده است.

ميوه نوع معطر گلپر پس از رسيدن به شكل پولك نازكى در مي‏آيد كه آن را كوبيده، با انار، يا سيب زمينى پخته يا باقلاى پخته مي‏خورند تا از ايجاد نفخ آنها جلوگيرى نمايد.
ترکيبات شيميايي گلپر
مواد شيميايي موجود در گلپر عبارتند از: استات هکسيليک، استات استيليک و بوتيرات متيليک و بوتيرات اتيليک و اسيد هاي مختلف ديگر که بوي تند آن از آنهاست.

از نظر ترکيبهاي شيميايي،در گياه گلپر اسانس روغني و فرار وجود دارد که از گرد آن براي معطر ساختن بعضي غذاها استفاده مي شود،از نظر خواص درماني ،گلپر ضد نفخ است و به هاظمه و رفع سوء هاظمه کمک مي کند.

آنتول در گلپر وجود دارد ،موارد استفاده آن به قرار زير است:



?- استفاده وسيع از آنتول به عنوان طعم دهنده در صنايع غذايي و دارويي به دليل بو و طعم دهنده در صنايع قنادي و شيريني،در محلولهي دهن شوي،در خمير دندان و يا گرده هاي مورد استفاده در دندانپزشکي در آشاميدنيهاي غير الکلي و فرآورده هاي دارويي ديگر.

?-استاده ازآنتول به عنوان معطر کننده در صابون و خمير دندان

?-به عنوان عامل حساس کننده در بيرنگ کردن فيلمهاي عکاسي رنگ

?-به عنوان عامل جذب کننده مواد در مشاهدات ميکروسکوپي

?–به عنوان عامل ضد نفخ در مصارف دارويي

?-استفاده از آنتول در سنتز آلدئيد
?-تهيه دي هيدرو آنتول به طريقه نيمه سنتزي
?-تهيه پارامتوکسي هيدرو تروپيک آلدئيد
با وجود تمام خواص دارويي مثبت آنتول نبايد از گرد گلپر به مقادير زياد مصرف کرد چون ايجاد طپش قل