1387/04/18

ماهي ها عاشق مي شوند «ماهي ها عاشق مي شوند» فيلمي است سرشار از رنگ و عشق و بازي هاي قشنگ و غذاهاي خوشمزه و صحنه هايي كه تا مدتها در خاطرتان مي ماند. ديدن اين فيلم را به همه شمايي كه مدتهاست فيلم خوب نديده ايد، از دست فيلم هاي اكشن هاليوودي خسته شده ايد و دلتان براي يك عاشقانه آرام تنگ شده است، توصيه مي كنيم. فقط لطفاً دل خالي به سينما نرويد!حديث بده بستان تئاتر و سينما روايتي است كهنه. چه بسيار بوده اند كارگردانهاي تئاتري كه همواره سوداي كارگرداني سينما در سر پرورانده اند و چه بسيار بوده اند كارگردانهاي سينمايي كه هوس مزمزه خاك صحنه را از ذهن گذرانده اند. اگر بخواهيم در اين سياهه نام (يا نامهايي) را ليست كنيم به اسامي همچون سرريچارد آتن بارو، اليا كازان، پيتر بروك و... برمي خوريم. جالب است كه در سينماي جهان اين بده بستان تنها محدود به رد و بدل كردن بازيگر بين دو عرصه نمي شود و همان طور كه آمد كارگردانها نيز از اين توشه سهمي برگرفته اند. اما در ايران حديث، ديگر است.تنها بازيگران تئاتر سهم و حق ورود به سينما داشته و بالعكس. كمتر كارگردان سينمايي داشته ايم كه تمايل به كارگرداني تئاتر داشته باشد كه بسته بودن فضاي تئاتر امكان را از آنها سلب مي كند. اما چند كارگردان تئاتر را مي توان برشمرد كه بي گفت وگو و از راه نظاره آثارشان حجم تصوير سينما را دريافته اند و دغدغه نقش زدن بر تصوير سلولوئيد را در ذهن مي پرورانند. اما به دليل چيرگي نمايش بر ذهن، آنچه روي نوار سلولوئيد نقش بسته راه به جايي نبرده و آنها را واداشته كار را از نيمه به زمين بگذارند و گهگاه سرخورده راه صحنه در پيش گيرند. يكي از آن نمونه ها حميد سمندريان و فيلم تمام وسوسه هاي زمين است. تمام وسوسه هاي زمين يك فيلم تئاتري است. فيلمي كه قرار نبوده تئاتر باشد اما از ذهن كارگردان به اين شكل عبور كرده است. تنها حسن اين اثر معرفي يك بازيگر توانا به سينماي ايران، يعني رضا كيانيان بود كه اولين حضور خود را در سينما با اين فيلم پشت سر گذاشت.به هر روي، كارگرداني ديگر از عرصه تئاتر به سينما نيامد تا اين اواخر يعني علي رفيعي با فيلم تحسين شده ماهي ها عاشق مي شوند. رفيعي در آثار نمايشي اش بارها علاقه مندي اش به سينما را نشان داده بود. او كه در اغلب آثارش خود وظيفه طراحي صحنه و لباس را نيز بر عهده داشت، صحنه را به شكلي مي چيد كه اجازه اجراي قواعد سينمايي را در آن داشته باشد. فيد، ديزالو، طراحي ميزانسن سينمايي يعني تأكيد بر نماي درشت، متوسط و دور از اين قواعد به شمار مي آمدند. رفيعي جايي گفته بود: «من هميشه بر اين باور بوده و هستم كه شكل ناقل محتواست. از طريق تصوير بسياري چيزها را مي توان گفت كه ازطريق كلام نمي توان.« بنابراين به گفته اين كارگردان تصوير در آثارش جايگاهي بايسته دارد. هيچگاه نمايش شازده احتجاب او را فراموش نمي كنم كه چطور يك رمان مدرن و سيال ذهن را به اثري نمايشي تبديل كرد. نشانه هاي بصري كه رفيعي در آن اثر از آنها سود جست هر يك در هر صحنه كاركردي مضموني پيدا كردند و تماشاگر را به اين سو سوق مي دادند تا از پس درك قصه به عناصري تأويل گرا نيز دست يابد.تركيب رنگها براي ايجاد يك موقعيت بصري همواره از عناصر قابل توجه آثار رفيعي به شمار مي آمده است. دستمال قرمز رنگي كه در عروسي خون از لباس مشكي بازيگران خارج مي شد، يا صندلي قرمز رنگ بزرگي كه در شازده احتجاب سياهي فضا را مي شكافت و... مؤيد بارز اين مدعا هستند.ماهي ها عاشق مي شوند پس از نمايش با رضايت منتقدين همراه شد. يك اثر كاملاً سينمايي بدون واگويه هاي تئاتري... حتي در برخي اوقات انتظاري را كه يك تماشاگر مي توانست از يك كارگردان تئاتردر روايت يك قصه داشته باشد رابرآورده نمي كرد. يكي از خصوصيات رفيعي در ماهي ها عاشق مي شوند اين است كه او زيبايي شناسي تصوير را به خوبي مي شناسد و تفاوتهاي رنگ و نور را در بعد بخشي به تصوير مي داند. ما در اين فيلم با يك دنياي سرشار از رنگ روبه رو هستيم. اما شيوه چينش ميزانسن ها به گونه اي است كه اين رنگ با دنياي بازيگران تداخل پيدا نمي كند بلكه هر يك به تنهايي بر دنياي دراماتيك اثر مؤثر واقع مي شوند و فضا را تلطيف مي كنند و باز هم گفتني است كه رفيعي تنها به رنگهاي مصنوعي محدود نمي ماند و از رنگهاي طبيعي نيز به نفع خود سود مي جويد. داستان فيلم ماهي ها عاشق مي شوند يك قصه تكراري است. قصه عشق. قصه هجران ها و وصل ها و... اما رفيعي چندان خود را محصور قصه نمي كند كه اگر اين طور بود مي توان سوراخ هاي فراواني را درون اثر مورد مداقه قرار داد كه البته همين حالا نيز آنها چندان قابل چشم پوشي نيستند. رنگ در فيلم ماهي ها عاشق مي شوند تبديل به علل اصلي فضاسازي مي شود. رنگ موجود در رستوران فضايي گرم و سرشار ا