Tamoochin.com - جامعه مجازی ایرانیان - «««منجمان ايراني«««

نجوم

ahura persia

تعداد بحث های ایجاد شده: 213
امتیاز بحث های ایجاد شده: 164

تعداد بازدید: 414

امتیاز بحث: 0

«««منجمان ايراني«««	1387/10/27

معرفي

نظرات کاربران

ترتیب نظرات: جدیدترین به قدیمی ترین

ahura persia (1387/10/27 11:58:9)

ابوريحان محمد بن احمد بيروني
(زاده? ?? شهريور ???، کاث، خوارزم - درگذشته? ?? آذر ???، غزنين)،

تنديس بيروني در بوستان لاله تهران
تولد ?? شهريور ???
کاث، خوارزم
مرگ ?? آذر ???
غزنين
نام ديگر ابوريحان محمد بن احمد بيروني
زمينه فعاليت رياضي، ستاره‌شناسي، تاريخ، شيمي، زمين‌شناسي، داروشناسي
مليت ايراني
مذهب شيعه
نقش‌هاي برجسته پدر علم انسان‌شناسي، زمين‌سنجي و هندشناسي. بنيان‌گذار مکانيک تجربي و نجوم تجربي. پيش‌گام در روان‌شناسي تجربي. شرکت‌کننده در بسياري از زمينه‌هاي علمي.

دانشمند بزرگ و رياضي‌دان، ستاره‌شناس و تاريخ‌نگار ايراني سده چهارم و پنجم هجري است و بعضي از پژوهندگان او را از بزرگ‌ترين فيلسوفان مشرق‌زمين مي‌دانند.

[ويرايش] خاستگاه
بيروني در ?? شهريور ??? خورشيدي (? ذيحجه ??? قمري) در خوارزم که در قلمرو سامانيان بود به دنيا آمد، و زادگاه او که در آن زمان روستاي کوچکي بود بعدها به «بيروني» تجديد نام داده شد. مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلجوقيان و پادشاهي مسعود بن محمود غزنوي بوده‌است و برخي درگذشت او را در ?? آذر ??? خورشيدي (??? قمري) مي‌دانند.

تأليفات بيروني به زبان عربي، يعني زبان علمي و همه‌کس‌فهم عالم اسلام بوده است، مگر ترجمه? «التفهيم» که خود، آن را از عربي به فارسي برگردانيده است (يا احتمالاً برعکس).

[ويرايش] فلسفه
بيروني دقّت و اصابت نظر خويش را مديون مطالعات فلسفي بود، امّا او در فلسفه پيرو روش متعارف عهد خويش يعني آن روش که به وسيله کندي و فارابي و نظاير آنان تحکيم و تدوين شده بود نبود ؛ بلکه به باورهاي ويژه و روش جداگانه و ايرادات خود بر ارسطو ممتاز است، وي همچنين از آثار فلسفي هندوان کتبي چون «شامل» را به عربي ترجمه نمود.

[ويرايش] نام‌وري و شهرت
دانشنامه علوم چاپ مسکو، ابوريحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسياري از کشورها نام بيروني را بر دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و تالار کتابخانه‌ها نهاده و لقب «استاد جاويد» به او داده‌اند.

[ويرايش] نجوم

يک طراحي از کتاب فارسي بيروني. در اين نمايه، شماري از گام‌هاي ماه به تصوير کشيده شده است.بيروني گردش خورشيد، گردش محوري زمين و جهات شمال و جنوب را دقيقا محاسبه و تعريف کرده است. خورشيدگرفتگي هشتم آوريل سال ???? ميلادي را در کوههاي لغمان (افغانستان کنوني) رصد و بررسي کرد و ماه‌گرفتگي سپتامبر همين سال را در غزنه به زير مطالعه برد.

[ويرايش] حکومت‌هاي هم‌دوره
در زمان بيروني، سامانيان بر شمال‌شرقي ايران شامل خراسان بزرگ‌تر و خوارزم به پايتختي بخارا، زياريان بر گرگان و مازندران و مناطق اطراف، بوئيان بر ساير مناطق ايران تا بغداد، بازماندگان صفاريان بر سيستان و غزنويان بر جنوب ايران خاوري (مناطق مرکزي و جنوبي افغانستان امروز) حکومت مي‌کردند و همه آنان مشوق دانش و ادبيات فارسي بودند و سامانيان بيش از ديکران در اين راه اهتمام داشتند. بيروني که در جرجانيه خوارزم نزد ابونصر منصور تحصيل علم کرده بود، مدتي نيز در گرگان زير پشتيباني مادي و معنوي زياريان که مرداويج سر دودمان آنها بود به پژوهش پرداخته بود و پس از آن تا پايان عمر در ايران خاوري آن زمان به پژوهش‌هاي علمي خود ادامه داد. با اين که محمود غزنوي ميانه بسيار خوبي با بيروني نداشت و وسايل کافي براي پژوهش، در اختيار او نبود ولي اين دانشمند لحظه‌اي از تلاش براي تکميل تحقيقات علمي خود دست نکشيد.

[ويرايش] کتاب‌ها و کارها
بيروني که بر زبان‌هاي يوناني، هندي و عربي هم چيره بود، کتب و رسالات بسيار که شمار آنها را بيش از ??? گزارش کرده‌اند نوشت که جمع سطور آنها بالغ بر ?? هزار است. مهم‌ترين آثار او التفهيم در رياضيات و نجوم، آثار الباقيه در تاريخ و جغرافيا، قانون مسعودي که نوعي دانشنامه است و کتاب تحقيق ماللهند درباره اوضاع اين سرزمين از تاريخ و جغرافيا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعي آن. بيروني کتاب دانشنامه خود را به نام سلطان مسعود غزنوي حاکم وقت کرد، ولي هديه او را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذيرفت و به او نوشت که که کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، نه پول.

بيروني، هم‌دوره? بوعلي سينا بود که در اصفهان مي‌نشست و با هم مکاتبه و تبادل نظر فکري داشتند.

بيروني در جريان لشکرکشي‌هاي محمود غزنوي به هند (پاکستان امروز بخشي از آن است) امکان يافت که به اين سرزمين برود، زبان هندي فراگيرد و در بار

ahura persia (1387/10/27 11:54:4)

ابوالحسن عبدالرحمن صوفي رازي در ? محرم سال ??? هجري قمري برابر با ? دسامبر ??? ميلادي در شهر ري زاده شد. او در دربار عضدالدوله ديلمي در اصفهان زندگي مي‌کرد و کار اصلي‌اش تشريح يافته‌هاي پيشين يونانيان در علم نجوم و ترجمه آثار آنها به زبان عربي بود.

استاد رياضي و ستاره‌شناس برجسته ايراني سده چهارم بود که در دوران ديلميان در فارس مي‌زيست. تاريخ‌نويسان گفته‌اند که براي زماني در شيراز به انجام محاسبات نجومي سرگرم بوده‌است. حتي ابوريحان بيروني نيز نوشته که رصد دايره البروج با وسيله‌اي به قطر ??? سانتي‌متر در شيراز انجام شده که آن وسيله را در سازه به‌دست آمده در شهر گور، کار مي‌گذاشتند.

اميرعضدالدوله ديلمي صوفي را به سمت استاد رياضي و ستاره‌شناسي شهر گور فيروزآباد منسوب مي‌کند. صوفي در رصدخانه شهر گور پژوهش‌هاي ستاره‌شناسي ارزنده‌اي انجام مي‌دهد تا جايي که به شهرت فراواني مي‌رسد.

به ويژه روي کتاب مجسطي بطلميوس کار کرد و تصحيحات زيادي را بر روي فهرست ستارگان و تخمين‌هاي مربوط به روشنائي و قدر آنها انجام داد که اغلب آنها با آنچه بطلميوس محاسبه کرده بود تفاوت چشمگيري داشت. او در سفري که به يمن داشت موفق شد ابر ماژلاني بزرگ را که از اصفهان قابل رويت نبود، ببيند و از آن با نام البکر در آثارش ياد کرده‌است. اين کهکشان را اروپائي‌ها تا قبل از سفر دريائي ماژلان در قرن شانزدهم، نديده بودند.

او سحابي و ستارگان مزدوج را بدون داشتن تلسکوپ کشف کرد و نظريه بطلميوس را اصلاح نمود. کشف سحابي زن به زنجير بسته در اندرومدا و سحابي وولپکولا در صورت فلکي روباه و کشف چند سحابي ديگر از کارهاي اوست.

تصويري از کتاب صورالکواکب صوفي رازياو در زمينه دانش رياضيات، هندسه و ستاره‌شناسي کتابهاي زيادي دارد و همچنين کتاب صورالکواکب (پيکرهاي ستارگان) را هم در زمينه? اخترشناسي به نگارش درآورد. اين کتاب به چندين زبان ترجمه شده‌است.

صوفي رازي نخستين کسي بود که کهکشان مارپيچي M?? (که درفاصله? ??? ميليون سال نوري از ما قرار گرفته) را با چشم غيرمسلح رصد نموده و مورد مطالعه قرار داد. گزارش صوفي از کهکشان امراة‌المسلسله و همينطور ابر ماژلاني بزرگ، قديمي‌ترين مدارک موجود از مشاهده? اين اجرام هستند. عبدالرحمن در عين حال توانست هفت جرم ديگر را به عنوان اجرام غيرستاره‌اي ثبت و رصد کند. بدين ترتيب مي‌توان او را نخستين کسي دانست که فهرستي از اجرام غير ستاره‌اي ارايه داده‌است. در فهرست صوفي رازي اجرام جالب توجهي چون خوشه دوگانه برساوش يا M?? به چشم مي‌خورد.

عبدالرحمان صوفي با رصدهاي پياپي اعلام کرد که رنگ ستاره? شباهنگ (در عربي شعراي يماني) تغيير نمي‌کند. پيش از او اخترشناسان يوناني مانند سِنِکا و بطلميوس گفته بودند که اين ستاره را به رنگهاي گوناگوني ديده‌اند. کتاب صورالکواکب او جدولهايي از قدر ستاره‌ها دارد که با دقت خوبي تنظيم شده‌اند. در اين کتاب همچنين اصلاحي برروي فهرست‌هاي قديمي يوناني صورت گرفت و براي اولين بار صورتهاي فلکي جديدي چون صورت فلکي ققنوس شناسايي شد که به دليل عرض جغرافيايي رصدگران يوناني در فهرستهاي آنها نيامده بود.

بزرگ‌ترين مترجم آثار نجومي يونانيان باستان (که در اسکندريه قرار داشت) به زبان عربي است و نخستين کوشش‌ها را براي برقراري رابطه ميان نام‌هاي کهن ستارگان و صور فلکي در متون نجومي يوناني‌ها و نام‌هاي باستاني ستارگان و صور فلکي عربي انجام داد، کاري که گاهي بسيار نامرتبط و در مواردي داراي اشتراکات پيچيده بود.