فرشتگان وزيران خدا

سپاس خدايي را که آفريننده آسمانها و زمين است و فرشتگان را رسولان خود گردانيد و داراي دو وسه و چهار بال و پر قرار داد و هر چه بخواهد در آفرينش مي افزايد که خدا بر هر چيز قادر است. (سوره فاطر، آيه 1)

تمام‌ موجودات‌ عالم‌ مادّه‌ تحت‌ سيطرة‌ عالم‌ ملكوتند

 تمام‌ موجوداتي‌ كه‌ در اين‌ عالم‌ هستند بواسطة‌ يك‌ موجود مدبّر الهي‌ اداره‌ ميشوند.

 انسان‌ مادّي‌ يك‌ مَلَك‌ مقرَّبي‌ دارد كه‌ او را رشد ميدهد و حفظ‌ ميكند، هر يك‌ از اصناف‌ حيوانات‌، نباتات‌، جمادات‌، و هر ذرّه‌اي‌ از موجودات‌ اين‌ عالم‌ اينچنين‌ هستند.

 و بطور كلّي‌ تمام‌ عالم‌ شهادت‌ كه‌ عالم‌ ظاهر و عالم‌ مُلك‌ است‌، در تحت‌ اراده‌ و سيطرة‌ يك‌ عالَم‌ ملكوت‌ است‌ كه‌ آن‌ عالم‌ ملكوت‌، عالَم‌ حقيقت‌ و معني‌ و باطن‌ است‌.

 قدرت‌ و عظمت‌ آن‌ عالم‌ از اين‌ عالم‌ بيشتر است‌ و ميتواند اين‌ موجودات‌ را در تحت‌ شرائط‌ خود تربيت‌ كند و سير دهد ؛ آن‌ موجودات‌ را ملائكه‌ ميگويند.

 تعداد ملائكه‌ به‌ حساب‌ در نمي‌آيد، به‌ اندازة‌ ذرّاتي‌ كه‌ در اين‌ عالم‌ موجود است‌ و در عالم‌ مُلك‌، خلق‌ شده‌ است‌ ملائكه‌ موجود است‌ ؛ هر قطره‌ از باران‌ كه‌ از آسمان‌ ميريزد يك‌ فرشته‌ موكَّل‌ بر حفظ‌ و حراست‌ و پائين‌ آوردن‌ آن‌ است‌.

 هر دانة‌ گياهي‌ كه‌ از زمين‌ ميرويد و هر حبّه‌ از حبوباتي‌ كه‌ بيرون‌ مي‌آيد و رشد ميكند و ميرسد، حتّي‌ دانة‌ اِسپند، چنانچه‌ در روايت‌ وارد است‌، براي‌ هر كدام‌ از آنها مَلكي‌ گماشته‌ شده‌ كه‌ آنرا طبق‌ وظيفه‌ و شرط‌ و سنّت‌ الهيّه‌اي‌ كه‌ به‌ او تفويض‌ شده‌ است‌ حفظ‌ كند، رشد دهد، برساند و تا سرحدّ كمال‌ آن‌، آن‌ را مواظبت‌ و مراقبت‌ نموده‌ و از وظيفة‌ پاسداري‌ در برابر جهات‌ حياتيّه‌ و تغذيه‌ و تنمية‌ آن‌ دريغ‌ ننمايد.

 باد كه‌ مي‌وزد فرشته‌اي‌ بلكه‌ بادهاي‌ مختلف‌، از باد شمال‌ و باد جنوب‌ و باد دبور و باد صبا، فرشتگان‌ مختلفي‌ دارند، بادهاي‌ رحمت‌ و بادهاي‌ غضب‌، بادهاي‌ مهلكه‌ و مسموم‌ و نسيم‌هاي‌ لطيف‌ و جان‌پرور. و ابرهاي‌ آسمان‌، ابر سپيد و سياه‌، ابر انبوه‌ و پرپشت‌ و ابر كم‌پشت‌، ابر تگرگ‌ و برف‌ و باران‌ هر كدام‌ داراي‌ فرشتگاني‌ هستند ؛ اين‌ فرشتگان‌ هر كدام‌ داراي‌ مأموريّت‌هاي‌ متفاوتي‌ هستند كه‌ بر حسب‌ اختلاف‌ قوا و سرمايه‌هائي‌ كه‌ خداوند به‌ آنها داده‌ است‌ تفاوت‌ ميكنند.

 مراتب‌ حيات‌ انسان‌ از قواي‌ هاضمه‌ و تغذيه‌ و رشد دهنده‌ و رفع‌ كننده‌ و جاذبه‌ و دافعه‌ و تبديل‌ كننده‌ و ماسكه‌ و غيرها همه‌ در تحت‌ تدبير و ادارة‌ ملائكة‌ مختلفي‌ هستند.

 اين‌ يك‌ واقعيّتي‌ است‌ بر اساس‌ يك‌ واقعيّت‌ فلسفي‌ كه‌: موجودات‌ عالم‌ طبع‌ و مادّه‌ در تحت‌ سيطرة‌ موجودات‌ عالم‌ مثال‌ و صورت‌، و آنها در تحت‌ سيطرة‌ موجودات‌ عالم‌ نفس‌ و ملكوت‌ اعلي‌، تا برسد به‌ مقام‌ اسماء و صفات‌ الهيّه‌ و بالاخره‌ به‌ اسم‌ اعظم‌ حضرت‌ واحديّت‌ و مقام‌ لا اسمَ و لا رسم‌ حضرت‌ احديّت‌ جلَّ و عزَّ تبارَك‌ و تقدَّس‌.

حضرت علامه ‌آيه ‌الله‌ حاج ‌سيّد محمّد حسين‌ حسيني طهراني قدّس سرّه (کتاب معاد شناسي جلد سوم قسمت چهارم)

مطابق آيه قرآن و احاديث و آنچه از کتب مذهبيون بر مي آيد ، خدا وزيراني دارد که هريک براي او کاري انجام مي دهد. اين فرشته ها بال هم دارند. که بالهاي جبرئيل از همه بيشتر است.اما فرشت

ابليس ؛
از کلمه ي يوناني ( ديابليس) لغويون عرب آن را از ماده ي "ابلاس" به معني نوميد کردن دانسته اند. ابليس ، آن نام مهتر ديوان است که پس از نفخ روح در جسد ابوالبشر ، چون از سجده ي آدم سرباز زد ، مطرود گشت و او تا روز رستاخيز زنده باشد و جز بندگان مخلص را اغوا تواند کرد.

نظير اهريمن دين زرتشت ، شيطان ، عزازيل ، خناس، بوخلاف، ابومره، بومره،شيخ نجدي،ابولبيني، ديو، مهتر، ديوان، پدر پريان، جمع اباليس، ابالسه . ( دهخدا/ ج 1 / ص319)

ابليس ؛ موجودي است از جنس جن و ذي شعور که در آغاز به فرشتگان الهي بود و به دليل نافرماني خداوند متعال، رانده شد و تا قيامت خواهد کوشيد فرزندان آدم (ع) را گمراه کند.( الميزان / ج 8 / ص44)

برخي لغت شناسان ؛ "ابليس "را واژه ي عربي دانسته اند بر وزن" افعيل "و از ريشه ي "بلس" به معناي ياس و نا اميدي .( المفردات / ص 60)
گفته اند که نام پيشين ابليس ، "حارث" و به معناي زبان عبري" عزازيل ـ بزايين" و کنيه اش" ابومر" بوده است و چون از بارگاه الهي رانده شد" شيطان" نام گرفت . ( مجمع البحرين / ج 1 / صص 239 ـ 240)

مرحوم طبرسي از قول زجاج و ديگر نحويين نقل مي کندکه ابليس نامي عجمي است که معرب شده و غير منصرف است .( مجمع البيان طبرسي )
برخي کلمه ابليس را کلمه اي غير عربي مي دانند که ميان مسلمانان رواج يافته است .( لسان العرب / ص 6 ـ 29 )

بعضي عقيده دارند که واژه ي" ابليس" با "شيطان" مترادف است ولي" ابليس" همان اسم خاص است و بر همان موجود رانده دلالت مي کند و" شيطان" عام است و هم بر ابليس دلالت دارد و هم بر غير او.
در قرآن کريم هر گاه کلمه ي شيطان با" الف و لام" مي آيد ، مراد" ابليس" است .( اعلام قرآن / صص 78ـ 79)0(تفسير نمونه / صص 1 ـ 193)

ابليس در قرآن ؛
اين کلمه در قرآن 11 بار ذکر شده و شرح وضعيت وي را به تفصيل بيان داشته است . او در واقعه ي آفرينش آدم و دستور سجده به وي متمرد و عاصي معرفي شد و رانده درگاه الهي گرديد و مستوجب لعن و دشمن آشکار نسل بشر خوانده مي شود.

ابليس ؛ خاندان و ذريه و گروه و لشکر دارد( کهف / 50 ؛ مجادله / 19 ؛ اسرا/64). از اين روي ، او موجودي واقعي است ، نه خيال و پنداري و مراد از او نفس اماره ي انسان نيست .
ابليس در قلم رو حاکميت خداوند زندگي مي کند و پيش از آفرينش انسان به عبادت مشغول بود و مقرب درگاه الهي به شمار مي آيد. وقتي که از فرمان الهي سرپيچيد و بر اثر تکبر از سجده ي بر انسان خودداري کرد، از بارگاه الهي رانده شد.

قرآن کريم از يازده باري که از ابليس ياد مي کند، نه بار آن هنگامي است که از ماجراي رانده شدنش سخن مي گويد : ( بقره/ 34 ؛ اعراف / 11 ؛ حجر / 31-32؛ اسرا/ 61؛ کهف /50 ؛ طه/ 116؛ سبا/20 ؛ ص / 74ـ 75)

چون ابليس از درگاه خداوندي رانده شد ، سوگند ياد کرد که فرزندان آدم را گمراه کند( ص / 82)

با اين حال تنها او مي تواند وسوسه و انگيزه ي دروني بيافريند و گناه کاري و زشت کاري را از اين گذر پديد آورد و سلطه ي بر انسان ندارد. او با بسياري از فرزندان آدم ، آشکارا سخن گفته است ، امانتوانسته است آنان را به گمراهي بلغزاند از آن جمله : نوح (ع) و ابراهيم (ع) ( بحارالانوار/ ج 72/ ص 195؛ کشف الاسرار/ ج8 / ص 291).

ماهيت وجود شيطان
آن چنان که ازظاهر بلکه صريح آيات قرآن استفاده مي شود وي جني تبار ، آتشين آغاز بوده :" فسجدوا الاابليس کان من الجن، ففسق عن امر ربه "( کهف / 50 )

"قال انا خير منه خلقني من نار و خلقته من طين" ( اعراف / 12)

چرا خداوندي موجودي را خلق کرده که آدمي را گمراه سازد، پاسخ هاي گوناگوني آورده شده است .

1. قرآن کريم شيطان را از جنس جن مي داند و خداوند جن و انس را تنها براي عبادت آفريده است( ذاريات / 56) . از اين رو شيطان نيز براي عبادت آفريده شده است و هيچ ناپاکي و نقصي در خلقت او نبوده است . حتي او بر اثر عبادت بسيار ، در شمار فرشتگان الهي درآمد. گواه براين حقيقت آن که قرآن مي فرمايد :" و ... به فرشتگان گفتيم به آدمي سجده کنيد و همه سجده کردند الا ابليس ..."(بقره / 34)

اين آيه نشان مي دهد که شيطان جزو فرشتگان بوده است. با اين حال سجده نکرد و از فرمان الهي سرپيچي کرد.هم چنين از ماجراي سرپيچي شيطان برمي آيد که او هم چون ديگر

 
پيدايش جن

اعتقاد به جن، اعتقادي است که از اسطوره‌هاي بابلي به معتقدات اعراب عصر جاهليت و از آنجا به قرآن و به معتقدات اسلامي راه يافته‌است. در اسطوره‌هاي بابلي اوتوکوها (اجنه) موجوداتي ناپيدا بودند که از آتش آفريده شده بودند و به دو گروه خوب و بد تقسيم مي‌شدند که هردوي آنها ارتباط تنگاتنگي با آدميان داشتند. اجنه خوب اختصاصا "شدو" ناميده مي‌شدند حامي و نگهبان مردمان در برابر خطرات روزمره زندگي و در عين حال خطرات ناشناخته ديگري بودند که آدميان بر آنها آگاه نبودند ولي جنيان از اين خطرات خبر داشتند. اين اجنه در سفر و در حضر و حتي در کوچه و بازار آدميان را بي آنکه ديده شوند، همراهي مي‌کردند و در هنگام جنگ آنها را از تير دشمن محفوظ ميداشتند.

در مقابل، اجنه بد که "اديمو" خوانده مي‌‌شدند پيوسته در پي آزار آدميان بودند و براي آنها انواع بيماريهاي گوناگون همراه مي‌‌آوردند يا آنها را به جنايت تشويق ميکردند و گله‌هايشان را از ميان ميبردند و خانواده‌ها را به جدائي مي‌کشاندند. اين گروه از اجنه شرور بر خلاف ساير جنيان ازدواج نميکردند و فرزنداني به بار نمي‌آوردند. انواع هفتگانه‌اي از آنها که در کوهستان مغرب زاده شده بودند عادتا در ويرانه‌ها يا در زير زمين ميزيستند و آدميان مي‌توانستند آنها را از پاهاي سم دارشان بشناسند و براي دفع شرشان از کاهنان و جادوگران کمک گيرند. در عوض جن‌هاي خوب نه تنها ميان خودشان ازدواج مي‌کردند، بلکه مي‌توانستند با آدميان نيز در آميزند.
 
باورها پيرامون اجنه

جن يکي از مخلوقات خداوند است که در بعد وفضائي موازي با بعد ما انسانها زندگي مي‌‌کند .اين مخلوقات به مانند انسان زاد ولد مي‌کنند از خصوصيات بارز آنها به اين موارد مي‌‌توان اشاره کرد:

بنا بر باورها و خرافاتي که در قديم وجود داشته درباره آل و جن و ديگر موجودات پندارين اينگونه آمده است:

قابليت تغيير چهره و قيافه دارند و از اين کار لذت مي‌‌برند.

از اجسام مرده مثل آهن نمي‌توانند رد بشوند براي همين در مکانهاي قديمي ديده مي‌‌شوند و حتي گفته مي‌شود که "غول چراغ جادو" افسانه نمي‌باشد و آنها همين جنيان بوده‌اند که با استفاده از همين حربه انها را گرفتار کرده اند. از کلمه الله و يا هو وحشت دارند.

ارتباط با آنها براي انسان مي‌‌توانند عواقب خطرناکي را بدنبال بياورد چون به استناد قران اين مخلوقات قابليت ديدن بعضي مسائل را دارند و فردي که با آنها رابطه دارد به همبن دليل از خداوند دور مي‌شود جدا از انتظارهائي که از فرد دارند.

اين مخلوقات آينده را تا حدودي ميبينند و بعضي مواقع که متوجه خطري براي فرد مي‌‌شوند با دست گذاشتن بر گلوي فرد او را به سرفه مي‌‌اندازند که در باور ايرانيها همان "صبر" آمده‌است تعبير مي‌شود. علاقه بسيار زيادي به درخت نارنج دارند. بعد زماني که آنها در آن زندگي مي‌کنند نسبت به بعد زمين تندتر است بنابراين سن آنها بسيار زياد است.

آنها اجازه ارتباط با انسان را ندارند ولي به علت اختيار ذاتي که خداوند به آنها داده‌است مي‌‌توانند جلوي انسانها ظاهر شوند ولي از کلمات الله و هو ترس و وحشت دارند.

در باور برخي افراد، جن‌ها تنها در شب، تاريکي، تنهايي و در محل‌هايي مانند گرمابه، آب‌انبار، پستو و ويرانه و بيابان وجود دارند. در باور عامه، جن به شکل انسان است با اين تفاوت که پاهايش مانند بز سم دارد. مژه‌هاي دراز او نيز با مژه انسان متفاوت است و رنگ موي او بور است. همزمان با زاده شدن هر نوزاد انسان، بين اجنه نيز نوزادي به دنيا مي‌آيد که شبيه نوزاد انسان است اما سياه و لاغر و زشت. اين موجود را همزاد آن طفل مي‌‌خوانند. اگر کسي شب هنگام آب جوش روي زمين ريخته و بسم الله نگفته باشد ممکن است يکي از فرزندان اجنه را اذيت کرده باشد. مادر و پدر آن جن براي انتقام، نوزاد آن شخص را مي‌‌ربايند و همزاد او را بجايش مي‌‌گذارند.

به باور برخي، به زبان آوردن نام جن شگون ندارد و ممکن است آن‌ها را حاضر کند. بنابراين براي دلخوشي جن‌ها هم شده به آن‌ها " از ما بهتران " گفته مي‌شود. روزهاي يکشنبه، سه شنبه و چهارشنبه از مابهتران به لباس و صورت آدميزاد درمي آيند. در اين روزها نبايد به ديدن مريض رفت، زيرا چه بسا که از ما بهتران به شکل يکي از دوستان يا بستگان به ديدن بيمار برود و به او آسيب برساند. ازمابهتران مانند آدميان جشن و سرور و شادماني و گاهي هم عزاداري به راه مي‌‌اندازند. اين مراسم بيشتر در گرمابه‌هاي عمومي و شب هنگام برگزار مي‌شود. کسي که شب تنها به حمام برود و دائم بسم الله نگويد جن به سراغ او مي‌آيد. اگر کسي در تاريکي تنها به حمام برود و بي احتياطي کند و در آنجا بخوابد، ناگ