ايلاميان يا عيلامي‌ها مجموعه اقوامي بودند که از هزاره چهارم تا هزاره نخست پيش از ميلاد، بر بخش بزرگي از مناطق جنوب غربي پشته? ايران فرمانروايي داشتند.بر حسب تقسيمات جغرافيايي سياسي امروز، ايلام باستان سرزمين‌هاي خوزستان، فارس، ايلام و بخش‌هايي از استان‌هاي کرمان، لرستان و کردستان را شامل مي‌شد.ايشان نه آريايي بودند و نه سامي و زبانشان زباني تکخانواده است. بعني خويشاوندي آن با هيچ خانواده زباني در جهان اثبات نشده است. ولي برخي از دانشمندان زبان آنها را با زبان دراويديان هند هم‌خانواده مي‌دانند.ايلاميان فاقد خصوصيت‌هايي بودند که بتوان نام امپراتوري را براي گستره فرمانروايي ايشان به کار گرفت. امپراتوري، بيشتر به نظام سياسي گفته مي‌شود که توانسته باشد، مردمان متفاوت و متعدد را در يک واحد سياسي، هماهنگ سازد و آنها را زير چيرگي يک نظام مرکزي درآورد. در صورتي که پادشاهي ايلام در اوج برتري‌اش، سيادتي زودگذر بر بخش‌هايي از ميانرودان (بين‌النهرين) داشته و حتي تمامي پهنه سرزمين ايران آن روزي را هم شامل نمي‌شده است. هر چند پادشاهي ايلام اتحادي از ايلات و طوايف منطقه را شامل مي‌شد، اما چنين اتحادي لزوما" به معني امپراتوري نبوده، خواننده را به دچار اشتباه مي‌سازد.گفتني است که اطلاعات ناقص ما از جغرافياي تاريخي ايلام، ناشي از کمبود مدارک و اسناد مکتوب و نيز عدم آشنايي با تمامي سرزمين‌هاي اين پادشاهي است. و هنوز هم نمي‌توان مکان دقيق شمار اندک شهرهاي ايلامي را که در متون کهن از آنها ياد رفته، به درستي تعيين نمود. از سوي ديگر گستردگي جغرافيايي ايلام در منابع باستان، با توجه به شرايط سياسي و رويکرد نويسندگان باستان، همواره به يکسان ياد نشده است، و اين که نويسنده از ميان‌رودان، شوش يا زاگرس بوده باشد، به تفاوت حدود اين قلمرو را ذکر کرده‌اند. البته نوشتار و نقش‌هاي برجسته به دست آمده، حضور ايلام را در سرتاسر خوزستان، از جنوب تا ليان (بوشهر امروزي) و از شرق تا انشان (مرودشت امروزي) نشان مي‌دهد ؛ در عين حال، هرگاه ايلامي‌ها قدرت و فرصتي يافته‌اند، نقشي را در سياست ميان‌رودان هم ايفا نموده‌اند و حتي بر بخش‌هايي از آن سرزمين، اگر چه کوتاه مدت، فرمان راندند.مناطق ايلامي مرتفع به خوبي شوش شناخته شده نيستند، زيرا بررسي و حفاري در اين مناطق تنها در چند ساله اخير است که اندکي قوت گرفته و به صورت منظم و علمي دنبال شده است؛ هم از اين رو، در اين مقاله‌ها تأکيد کلي بر فرهنگ ايلامي، مختص به فرهنگ جلگه خوزستان و به ويژه شوش دارد.

آشوريان بر اساس شواهد و مدارک موجود، آشوري‌ها، قرن‌ها در ايران سکونت داشته‌اند، ليکن نمي‌توان تاريخ دقيق ورود آنان را به ايران مشخص کرد. چندين نمونه از اين‌گونه مهاجرت‌ها به شرح زير است: تيگلات پلسر اول (????-???? ق‌م‌) در زمان سلطنت‌اش بر امپراتوري آشور چندين بار به سرزمين ماد بويژه سرزمين‌هاي اطراف درياچه اروميه لشکرکشي کرد و تعدادي از آشوريان را در آنجا سکني داد. همچنين از کتيبه‌اي که از زمان سطنت سارگن دوم‌ به دست آمده است‌، اين مطلب درک مي‌شود که بين سال‌هاي ???-??? ق‌م‌. گروه‌هايي از آشوري‌ها در فلات ايران و سرزمين ماد اسکان داده شده‌اند. بر اساس همين کتيبه در اين زمان در حدود دويست‌هزار آشوري در ناحيه آذربايجان فعلي ساکن شده‌اند. در زمان سناخريب‌، سرحدون و آشور بني‌پال اسکان آشوري‌ها در ايران ادامه داشت و در زمان سلطنت شاپور اول (خسرو انوشيروان‌) تعداد قابل‌توجهي از آشوري‌هاي ساکن در شهرهاي روها (ارفه‌)، انطاکيه و نصيبين به ايران انتقال و در شهرهاي توس‌، نيشابور و هرات اسکان داده شدند. خسرو پرويز نيز تعداد قابل‌توجهي از آشوري‌هاي سوريه و فلسطين را به ايران انتقال داد. پس از تصرف شهر (ارفه‌) به وسيله رومي‌ها و آزار مسيحيان آشوري ساکن اين منطقه‌، تعداد قابل‌توجهي از آنان به نصيبين و ساير شهرهاي ايران پناهنده شدند و مدرسه ارفه نيز که به وسيله رومي‌ها تعطيل شده بود، به قلمرو ايران منتقل شد.در زمان خلافت عمر ـ يکي از خلفاي راشدين‌ ـ همه آشوري‌هاي شهر کوفه به جزاير و سواحل جنوبي خليج فارس‌ کوچانده شدند و بدين ترتيب تعداد قابل‌توجهي از آشوري‌ها در صفحات جنوبي ايران سکونت گزيدند.آخرين موج مهاجرت آشوري‌ها به ايران در قرن بيستم و در سال‌هاي اوليه جنگ جهاني اول صورت گرفت و آن زماني بود که عثمانيان پس از کشتار عظيم ارامنه و آشوري‌هاي ترکيه‌، عشاير آشوري را با کسب اجازه از وليعهد ايران به مناطق خوي‌، سلماس و اروميه کوچانيدند. بر اساس شواهد و مدارک به دست آمده از قبرها و کليساهاي تاريخي به طور کلي مي‌توان گفت که اسکان آشوري‌ها در ايران با تاريخ اين سرزمين عجين بوده است‌. واقعيت اين است که آشوري‌ها